Marketing cơ bản
Mô hình kinh doanh: 30 xu hướng hot 2024
Trong thời đại hiện đại này, mô hình kinh doanh đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng và phát triển một doanh nghiệp thành công. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn mơ hồ về ý nghĩa và các khía cạnh quan trọng liên quan đến mô hình kinh doanh.
Điều này gây khó khăn cho những ai muốn khởi nghiệp hoặc tăng cường hiệu suất kinh doanh của mình. Đồng thời, năm 2024 đang đón nhận sự xuất hiện của nhiều mô hình kinh doanh mới và phổ biến, tạo ra thách thức trong việc lựa chọn loại hình phù hợp với ngành nghề và mục tiêu kinh doanh của mỗi cá nhân hay tổ chức.
Bạn có muốn hiểu rõ hơn về Mô hình kinh doanh phổ biến và các xu hướng mới nhất trong lĩnh vực này? Bạn đang tìm kiếm những thông tin cần thiết để xây dựng một mô hình kinh doanh thành công trong năm 2024? Bạn đang đau đầu vì sự đa dạng của các mô hình kinh doanh hiện có và khó khăn trong việc tìm ra một mô hình phù hợp với doanh nghiệp của mình?
Hãy khám phá ngay bài viết để có một cái nhìn tổng quan về mô hình kinh doanh trong thời đại mới. Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm, phân tích và phổ biến trong năm 2024.
Đồng thời, nó sẽ giúp bạn xác định được những lợi ích và hạn chế của từng mô hình, từ đó giúp bạn chọn lựa một mô hình phù hợp và ứng dụng vào doanh nghiệp của mình. Bài viết sẽ đưa ra các thông tin chi tiết và gợi ý thực tế, giúp bạn vượt qua khó khăn và đạt được thành công trong lĩnh vực kinh doanh.
Mô hình kinh doanh là gì?
Mô hình kinh doanh không chỉ đơn thuần là một yếu tố quan trọng cho sự thành công của các công ty start-up, mà còn mang đến giá trị dài hạn và bền vững cho doanh nghiệp.
Nó không chỉ tập trung vào lợi nhuận và tiết giảm chi phí, mà còn đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển toàn diện của doanh nghiệp.
Xây dựng giá trị cho các bên liên quan
Để triển khai mô hình kinh doanh thành công, một yếu tố quan trọng là tạo ra giá trị cho các bên liên quan. Mô hình kinh doanh giúp bạn hiểu được những yếu tố nào thu hút người dùng quay lại sử dụng sản phẩm/dịch vụ.
Đối với doanh nghiệp, mô hình cũng giúp họ nhận ra giá trị hữu ích từ giải pháp của bạn, đặc biệt là cách các nhà cung cấp phát triển công việc kinh doanh.
Sự kết hợp hài hòa của yếu tố
Một mô hình kinh doanh thành công là khi các yếu tố trên được áp dụng và kết hợp nhịp nhàng với nhau. Để hiểu rõ hơn, bạn có thể tham khảo mô hình kinh doanh của Vietjet Air.
Tầm quan trọng của mô hình kinh doanh đối với sự phát triển doanh nghiệp
Mô hình kinh doanh định hướng con đường phát triển của doanh nghiệp hiện tại và trong tương lai. Nó giống như một bản đồ định vị tổng quan về doanh nghiệp.
Kế hoạch chi tiết và bước đi của doanh nghiệp
Mô hình kinh doanh sẽ thể hiện bản kế hoạch chi tiết và các bước đi của doanh nghiệp. Nó cung cấp quy trình và quyết định của doanh nghiệp, là cách mà doanh nghiệp tạo ra giá trị và tận dụng cơ hội.
Xây dựng mô hình kinh doanh cạnh tranh
Để phát triển bền vững và có vị trí đáng kể trên thị trường, doanh nghiệp cần xây dựng một mô hình kinh doanh hiệu quả và cạnh tranh. Điều này đòi hỏi sự sáng tạo và độc đáo trong việc tạo ra mô hình mới, bởi vì hiện nay, việc sao chép là điều không thể tránh khỏi.
Ý tưởng và giải pháp kinh doanh tốt nhất
Mô hình kinh doanh giúp bạn hình thành ý tưởng, giải quyết các vấn đề khác nhau và lựa chọn giải pháp kinh doanh tốt nhất. Mô hình lý tưởng là một loại hình độc đáo, sáng tạo và mang lại lợi thế cạnh tranh không dễ dàng bị sao chép.
Đó là lý do tại sao xây dựng mô hình kinh doanh cần được thực hiện ngay từ khi bạn có ý tưởng kinh doanh.
30 Mô hình kinh doanh phổ biến năm 2024
Trong phần này, tôi sẽ giới thiệu đến bạn 30 loại hình phổ biến trên nhiều lĩnh vực và ngành nghề khác nhau, bao gồm cách tạo nguồn tiền và khai thác giá trị doanh nghiệp.
1. Ẩn doanh thu (Hidden revenue business model)
Mô hình tạo doanh thu ẩn được áp dụng thành công bởi Google và Facebook. Hai trang web phổ biến nhất thế giới này áp dụng chiến lược kinh doanh tương tự nhau.
Họ cung cấp miễn phí các ứng dụng và nền tảng cho người dùng, trong khi kiếm tiền từ việc thu thập và bán dữ liệu người dùng cho các doanh nghiệp quảng cáo.
2. Một đổi một (One-for-one business model)
TOMS Shoes là một ví dụ. Theo mô hình này, mỗi khi một đôi giày được bán ra, TOMS Shoes sẽ trao một đôi giày cho trẻ em khó khăn trên toàn thế giới. Loại hình này kết hợp lợi nhuận và mục tiêu phi lợi nhuận, đồng thời đạt được sự phát triển bền vững.
3. Lợi nhuận từ các sản phẩm đi kèm (Razor and blade revenue model)
Mô hình lợi nhuận từ các sản phẩm đi kèm dựa trên việc tạo sự trung thành của khách hàng với một sản phẩm và sau đó tận dụng việc bán các phụ kiện đi kèm với giá cao. Một ví dụ điển hình là Apple, nhưng họ đã đảo ngược nó.
Thay vì tăng giá sản phẩm chủ chốt như iPhone, iPad và Mac, Apple tạo ra các nền tảng như App Store và iTunes để bán ứng dụng, âm nhạc, phim và chương trình truyền hình với giá hợp lý.
4. Theo chu kỳ chuyển đổi tiền mặt
Mô hình theo chu kỳ chuyển đổi tiền mặt là cách mà các doanh nghiệp có tỷ suất lợi nhuận thấp có thể tồn tại trên thị trường. Mô hình này tập trung vào việc tối ưu hóa quy trình thu tiền, thanh toán và quản lý nguồn tiền mặt để tạo ra lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh hàng ngày.
5. Đồng đẳng
Airbnb là một ví dụ cụ thể, cho phép cá nhân thuê chỗ ở từ các chủ sở hữu tư nhân với một khoản phí nhất định. Airbnb thu phí dịch vụ từ 5% đến 15% của tổng chi phí đặt phòng và thu hoa hồng 3% từ chủ sở hữu.
Mô hình này tạo ra giá trị cho cả người cho thuê và người thuê và Airbnb đóng vai trò trung gian kiếm tiền thông qua hoa hồng.
6. Trên nền tảng đa diện – LinkedIn
LinkedIn là một trong những mạng xã hội chuyên nghiệp hàng đầu hiện nay, với hơn 500 triệu người dùng trên toàn cầu. Nó không chỉ cung cấp giá trị cho các cá nhân mà còn là một nguồn lợi quý giá cho các doanh nghiệp B2B, nhà quản lý nhân sự và người tìm việc.
Trong mô hình kinh doanh trên nền tảng đa diện, LinkedIn cung cấp dịch vụ cho cả hai bên liên quan. Đối với các nhà quản lý nhân sự, LinkedIn bán dịch vụ đăng ký giúp họ tìm kiếm và tuyển dụng ứng viên phù hợp. Đồng thời, LinkedIn cung cấp các dịch vụ đăng ký khác cho người tìm kiếm cơ hội việc làm.
LinkedIn tạo ra giá trị cho nền tảng thông qua khả năng kết nối và cung cấp ứng viên có kỹ năng cho người quản lý nhân sự. Để tăng giá trị cho người tìm việc, LinkedIn cung cấp một nền tảng giảng dạy trực tuyến với các khóa học chuyên nghiệp để giúp họ phát triển kỹ năng với mức chi phí tương xứng.
7. Bán hàng trực tiếp (Direct sales business model) – ConvertKit
Mặc dù trong thời đại tự động hóa, bán hàng trực tiếp có vẻ không còn phổ biến, nhưng thực tế chứng minh rằng nó vẫn là một phương pháp hiệu quả để phát triển doanh nghiệp. ConvertKit là một trong những công ty sử dụng loại hình bán hàng trực tiếp để phát triển công việc kinh doanh của họ.
ConvertKit tạo ra một công cụ tiếp thị qua email để tối ưu hóa chi phí và thúc đẩy doanh thu hàng tháng lên hơn một triệu đô la chỉ trong sáu năm. Họ sử dụng bảng Trello đơn giản để quản lý quá trình này và nhận thấy bán hàng trực tiếp có thể là một giải pháp hiệu quả.
Một yếu tố quan trọng để thành công trong chiến lược bán hàng trực tiếp là hiểu đúng thị trường mục tiêu. Việc tìm hiểu và đáp ứng nhu cầu của khách hàng không thể chung chung mà phải cụ thể và tập trung.
8. Freemium – Sự pha trộn giữa dịch vụ miễn phí và trả phí
Trong ngành công nghệ và đặc biệt là mô hình kinh doanh SaaS, Freemium được sử dụng như một cách để phát triển doanh nghiệp. Freemium là sự kết hợp giữa dịch vụ miễn phí và dịch vụ trả phí.
Công ty cung cấp một phiên bản miễn phí của sản phẩm, tương tự như phiên bản trả phí, nhưng có giới hạn về một số chức năng.
Phiên bản miễn phí này được sử dụng để tạo khách hàng tiềm năng và khuyến khích họ nâng cấp lên phiên bản trả phí hoặc sử dụng dịch vụ miễn phí để hỗ trợ công ty trong việc quảng cáo sản phẩm.
Freemium có thể được tận dụng theo nhiều cách khác nhau. Nó không chỉ giúp tạo khách hàng tiềm năng mà còn thúc đẩy các hình thức upsells cho khách hàng không trả phí.
Nếu được thực hiện đúng cách, Freemium có thể là một cách tuyệt vời để phát triển thương hiệu và kinh doanh nhanh chóng.
9. Tiếp thị liên kết (Affiliate Marketing business model)
Nếu bạn có một trang web với lượng truy cập lớn nhưng không bán sản phẩm hoặc dịch vụ, bạn có thể sử dụng mô hình kinh doanh tiếp thị liên kết để kiếm tiền. Lọau hình này cho phép bạn giới thiệu sản phẩm hoặc dịch vụ của các công ty khác và nhận hoa hồng từ việc này.
Qua quá trình tiếp thị liên kết, bạn có thể tạo ra một nguồn thu nhập đáng kể với chi phí thấp. Mô hình kinh doanh tiếp thị liên kết mang lại lợi ích cho cả người tiếp thị và công ty có sản phẩm hoặc dịch vụ để giới thiệu.
10. Kinh doanh theo hình thức đăng ký – Salesforce
Salesforce là một ví dụ về công ty áp dụng mô hình kinh doanh theo hình thức đăng ký. Họ tạo doanh thu chủ yếu từ dịch vụ CRM trên nền tảng cloud, chiếm hơn 92% tổng doanh thu của công ty.
Loại hình này yêu cầu các doanh nghiệp có nguồn lực đáng kể để duy trì. Tuy nhiên, nó cung cấp các lợi ích như tạo nội dung mới, cung cấp dịch vụ tốt hơn và khuyến khích khách hàng đăng ký tiếp tục trả phí
11. Dành cho các công ty tư vấn
Accenture, một trong những công ty tư vấn hàng đầu trên thế giới, đã xây dựng thành công bằng cách cung cấp dịch vụ tư vấn cho các ngành công nghiệp khác nhau.
Các công ty tư vấn thường thuê những chuyên gia tài năng và giao cho họ thực hiện các dự án tư vấn cho khách hàng.
Khách hàng trả phí cho công ty tư vấn dựa trên thời gian hoặc công việc được thực hiện, tuỳ theo yêu cầu của dịch vụ. Loại này đã giúp Accenture kiếm được hàng tỷ đô la từ các dự án tư vấn trên toàn cầu.
12. Agency (Agency-based business model)
Neilpatel.com, một trong những trang web thành công nhất về Digital Marketing, đã xây dựng một mô hình dựa trên việc tạo khách hàng tiềm năng cho công ty tư vấn của Neil Patel.
Thay vì bán công cụ hoặc sản phẩm trên trang web, Neil Patel tận dụng lưu lượng truy cập để tạo khách hàng tiềm năng cho agency của mình. Ông đã thành công trong việc xây dựng thương hiệu cá nhân và đạt được sự công nhận trong ngành.
Mô hình của Neil Patel Digital, một agency chuyên về Digital Marketing và SEO, kết hợp các yếu tố của freemium và agency.
Neil Patel đề xuất ý tưởng phát triển loại hình agency bằng cách:
- Tạo ra đủ khách hàng tiềm năng
- Thành lập một nhóm chuyên nghiệp để quản lý các dự án
- Phát triển agency cho các dự án tiếp theo.
13. Chuỗi cung ứng tích hợp theo chiều dọc
Luxottica, doanh nghiệp của Leonardo Del Vecchio, là một ví dụ thành công của mô hình kinh doanh chuỗi cung ứng tích hợp theo chiều dọc của ngành quang học.
Luxottica ban đầu bắt đầu từ một cửa hàng nhỏ sản xuất linh kiện và thành phẩm cho ngành quang học. Leonardo Del Vecchio đã mua lại toàn bộ chuỗi cung ứng và sở hữu mạng lưới cửa hàng bán lẻ trên toàn cầu.
Nhờ chiến lược tích hợp theo chiều dọc này, Luxottica đã trở thành doanh nghiệp lớn nhất và thành công nhất trong ngành quang học. Họ không chỉ sở hữu các thương hiệu khác mà còn tự sản xuất và phân phối sản phẩm của mình.
14. Kinh doanh thị trường thương mại điện tử
Amazon và Alibaba là hai ví dụ tiêu biểu cho mô hình kinh doanh thị trường thương mại điện tử trên quy mô toàn cầu.
Amazon, với doanh thu gần 23 tỷ đô la và lợi nhuận gần 7 tỷ đô la, được xem là biểu tượng của loại hình này tại Bắc Mỹ và các nước phương Tây. Trong khi đó, ở Trung Quốc, Alibaba là công ty dẫn đầu thị trường thương mại điện tử.
Cả Amazon và Alibaba sử dụng mô hình đa dạng, tuy nhiên, thương mại điện tử vẫn là nguồn thu chính của cả hai. Các công ty này tạo ra một nền tảng trực tuyến và kết nối người bán và người mua trên quy mô lớn.
15. Khuyến mãi, chủ yếu tập trung vào chất lượng cao
Chuỗi siêu thị ALDI đã tạo nên sự khác biệt bằng cách tập trung vào chất lượng cao trong khi giữ giá thành thấp.
ALDI giới hạn số lượng mặt hàng được bán tại cửa hàng của mình chỉ vào khoảng 1.300 sản phẩm, đồng thời giảm thiểu lượng hàng tồn kho không cần thiết.
Thương hiệu ALDI được định vị là luôn cung cấp hàng hóa với giá thấp, và đồng ý chấp nhận doanh số và chi phí tiếp thị thấp hơn. Loại hình này đã giúp ALDI trở thành chuỗi siêu thị thành công với hợp đồng độc quyền cho 90% thương hiệu của mình.
16. Kinh doanh dựa trên sự chú ý của người dùng
Hãy tưởng tượng một mô hình mà công ty chủ yếu kiếm tiền bằng cách thu hút sự chú ý của con người. Đây chính là mô hình “attention merchant”.
Trong thế giới kỹ thuật số, các công ty quảng cáo như Facebook và Google đã trở thành những ví dụ điển hình. Cách hoạt động của họ dựa trên việc thu thập dữ liệu về sở thích, hành vi và tương tác của người dùng để cung cấp quảng cáo được tùy chỉnh và hiệu quả hơn.
Snapchat cũng thành công bằng cách tạo ra Geofilters – bộ lọc hình ảnh dựa trên vị trí địa lý và theo dõi kết quả của những bộ lọc đó. Điều này cho phép Snapchat thu hút sự chú ý của người dùng và cung cấp các quảng cáo phù hợp.
Tuy nhiên, các công ty hoạt động theo loại hình “attention merchant” đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm sự quan ngại về bảo vệ quyền riêng tư và sự kiểm soát của cơ quan chính phủ.
Mặc dù đã mang lại thành công lớn, nhưng việc thu hút sự chú ý của hàng tỷ người dùng trên toàn cầu cũng tạo ra áp lực và tranh cãi trong ngành.
17. Privacy
Trong thời đại hiện đại, quyền riêng tư trở thành một vấn đề quan trọng khi dữ liệu người dùng được thu thập và sử dụng một cách rộng rãi bởi các công ty.
Google là một ví dụ điển hình cho mô hình kinh doanh tôn trọng quyền riêng tư. Người dùng ngày càng quan tâm đến việc bảo vệ quyền riêng tư và tìm kiếm các lựa chọn thay thế.
DuckDuckGo là một công cụ tìm kiếm khác đã thành công trong việc tạo ra một nền tảng tìm kiếm riêng tư và an toàn cho người dùng. Bảo mật trở thành một yếu tố quan trọng đóng vai trò trong phát triển kinh doanh của Duck.
18. Nhượng quyền – Franchising business model
- McDonald – Điển hình mô hình nhượng quyền
McDonald được xem là một doanh nghiệp nhượng quyền thương hiệu tầm cỡ với hơn 92% nhà hàng vận hành theo hình thức franchise. Mục tiêu dài hạn của họ là tăng con số này lên 95% trong thời gian tới.
- Đặc điểm
Franchising là một mô hình hiệu quả cho việc thúc đẩy phát triển tổ chức diện rộng. Trong đó, bên nhượng quyền cung cấp giấy phép kinh doanh cho bên được nhượng quyền, cho phép họ bán các sản phẩm và dịch vụ của bên nhượng quyền để đổi lấy tiền bản quyền. Trong một số trường hợp, bên nhượng quyền cũng nhận được một tỷ lệ phần trăm của doanh thu.
19. Kinh doanh dựa vào lượt theo dõi
- Sự thay đổi trong ngành truyền thông
Ngày nay, chúng ta có thể tùy thích xem các chương trình hay phim ảnh phù hợp với nhu cầu bản thân. Trước đây, mô hình truyền thông chủ yếu dựa vào lịch trình cố định, khi bạn chỉ có thể xem chương trình ngay khi chúng phát sóng hoặc chờ bản chiếu lại. Tuy nhiên, công nghệ tiên tiến đã thúc đẩy sự phát triển của mô hình kinh doanh dựa vào lượt theo dõi theo yêu cầu.
- Netflix
Netflix, một trong những ví dụ điển hình, đã thành công với mô hình kinh doanh dựa trên lượt theo dõi theo yêu cầu.
Ban đầu, Netflix bắt đầu kinh doanh bằng việc cho thuê DVD, và sau đó chuyển sang loại hình ứng dụng trực tuyến. Mô hình này đã cải tiến ngành truyền hình và đem lại doanh thu lớn cho Netflix.
20. Dựa trên nội dung do người dùng cung cấp
- Quora – Nền tảng hỏi và đáp dựa trên nội dung người dùng
Quora là một trong số 50 trang web phổ biến nhất ở Mỹ, nổi tiếng là một trang web chuyên về hỏi và đáp. Tương tự như Reddit, Quora dựa vào người dùng để tạo ra nội dung bài viết, đặc biệt là câu trả lời các câu hỏi của người dùng.
- Đặc điểm và thành công của Quora
Quora có những tính năng thú vị, sử dụng hỗn hợp trí tuệ nhân tạo và con người để tạo nền tảng nâng cao chất lượng nội dung. Người viết trên Quora được sử dụng tính năng miễn phí và được đánh giá, xếp hạng, và nhận giải thưởng, khuyến khích sự đóng góp của họ.
Mô hình kinh doanh dựa trên nội dung do người dùng cung cấp của Quora đã thu hút người dùng và trở thành một xu hướng xây dựng mô hình trực tuyến phổ biến hiện nay.
21. Kinh doanh ngành giáo dục
Stephen Wolfram, một trong những nhà tư duy vĩ đại nhất thế giới, đã xây dựng Wolfram Alpha – một công cụ tính toán độc đáo có khả năng giải quyết các câu hỏi toán học phức tạp hơn bất kỳ công cụ tìm kiếm nào khác.
Wolfram Alpha đã xây dựng dựa trên nền tảng giáo dục, hướng đến học sinh và giáo viên như đối tượng chính. Nền tảng này cho phép người dùng truy cập không giới hạn vào các tính năng của Wolfram Alpha.
Công cụ Wolfram Alpha không giới hạn số lượng người dùng và không thu phí cho các tính toán và tư vấn cơ bản. Tuy nhiên, để sử dụng các tính năng nâng cao, người dùng cần đăng ký phiên bản trả phí.
Wolfram Alpha có một mô hình kinh doanh pha trộn giữa freemium và trả phí chuyên về lĩnh vực giáo dục.
22. Kết hợp giữa chuỗi cung ứng và nhượng quyền
Vào năm 1983, Howard Schultz đi dạo trên đường phố Milan và Verona. Ông bị cuốn hút bởi cách người Ý thưởng thức cà phê tại các quán bar. Đó là lúc ông quyết định áp dụng phong cách đó và tạo ra thương hiệu cà phê riêng của mình – Starbucks.
Trong khi McDonald’s chủ yếu kinh doanh dựa trên mô hình nhượng quyền (franchise), Starbucks là một sự kết hợp giữa loại hình chuỗi cung ứng và loại hình nhượng quyền với các đối tác.
Dựa trên biểu đồ doanh thu của Starbucks, có thể thấy rằng vào năm 2017, 79% doanh thu tổng thuộc về các cửa hàng do công ty điều hành.
23. Kinh doanh tin tức tức thời (Instant news business model)
Twitter đã xây dựng mô hình kinh doanh dựa trên việc cung cấp tin tức ngay lập tức thông qua các tin nhắn ngắn cho phép người dùng chia sẻ và cập nhật tin tức.
Một trong những điểm mạnh đáng chú ý của Twitter là khả năng cung cấp tin tức tức thì. Tuy nhiên, tính năng này cũng có giới hạn: tin tức có thể bị gián đoạn. Giống như Facebook và Google, Twitter hoạt động dựa trên việc thu hút sự chú ý từ người dùng thông qua quảng cáo.
24. Dựa trên công nghệ Blockchain
Mô hình kinh doanh dựa trên công nghệ Blockchain tận dụng tiềm năng của công nghệ này để cho phép các hệ thống phân cấp hoạt động trên quy mô toàn cầu.
Bitcoin, một loại tiền tệ mới, đã được công bố bởi Satoshi Nakamoto trong một email gửi cho Hal Finney vào ngày 10 tháng 1 năm 2009.
Blockchain có thể được hiểu đơn giản là một cuốn sổ cái hoạt động trong lĩnh vực kỹ thuật số, dựa trên mật mã để giải quyết và xử lý các giao dịch. Nó cho phép trao đổi giữa các bên một cách phân cấp và ẩn danh.
Bitcoin đã trở thành một hiện tượng toàn cầu và Blockchain đang ngày càng phát triển. Sự kết hợp giữa kinh doanh hiện tại và công nghệ Blockchain mới sẽ tạo ra vô số mô hình kinh doanh và ý tưởng kinh doanh sáng tạo.
Steemit là một ví dụ điển hình cho sự đổi mới dựa trên mô hình kinh doanh Blockchain. Nó là mạng xã hội phân cấp hoạt động trên giao thức Blockchain được gọi là Steem.
Nhiều trang web khác cũng đang cố gắng chuyển đổi sang công nghệ Blockchain trong các lĩnh vực khác nhau, dự kiến sẽ có sự bùng nổ của nhiều mô hình Blockchain.
25. Đa thương hiệu (Multi-brand business model)
Vào cuối những năm 1990, cuộc chiến thương hiệu Gucci đã bắt đầu trong ngành công nghiệp thời trang xa xỉ, trong mục tiêu chiếm quyền sở hữu thương hiệu này.
Cuộc cạnh tranh này diễn ra giữa Kering Group và LVMH Group, trong đó Kering Group đã từng là một tổ chức buôn bán gỗ từ những năm 1960 và LVMH Group là một tập đoàn được thành lập trước đó vài thập kỷ.
Mục tiêu của cuộc chiến không chỉ là trở thành tập đoàn cao cấp hàng đầu, mà còn là trở thành đế chế đa dạng nhất.
Cuối cùng, Gucci đã thuộc sở hữu của Kering Group sau khi LVMH bán với giá cao, và LVMH tiếp quản thương hiệu Fendi. Ngày nay, cả Kering Group và LVMH sở hữu một danh mục lớn các thương hiệu.
Cả hai tập đoàn này đều theo một chiến lược kinh doanh đa thương hiệu, tạo ra các nền kinh tế có quy mô ở cấp trung ương trong khi giữ cho các Maison và Houses phát triển độc lập. Cách tiếp cận đa thương hiệu này thúc đẩy sự tập trung vào các khía cạnh nhất định của doanh nghiệp.
Mô hình kinh doanh đa thương hiệu là một chiến lược hiệu quả khi muốn xây dựng một đế chế riêng. Tuy nhiên, nó yêu cầu nguồn lực lớn để phát triển chiến dịch nhận diện thương hiệu qua nhiều năm.
Kering Group và LVMH Group đến từ các ngành công nghiệp khác nhau và sử dụng nguồn lực từ hoạt động cốt lõi của họ để tham gia vào thị trường thời trang xa xỉ.
26. Kinh doanh gia đình
Mô hình kinh doanh gia đình bắt nguồn từ giả định rằng ngay cả khi bạn đã xây dựng một công ty gia đình trị giá hàng tỷ đô la, bạn vẫn có thể kiểm soát toàn bộ công ty và giữ quyền kiểm soát của tổ chức trong tay gia đình cùng đối tác. Loại này đặt sự tập trung vào cấu trúc sở hữu và quyền kiểm soát để đưa ra quyết định nhanh chóng.
Một ví dụ điển hình cho mô hình kinh doanh gia đình là Prada.
Prada đã tạo ra hơn ba tỷ euro doanh thu trong năm 2017 và họ đã tích hợp được chuỗi tổng thể của mình, từ quy trình sáng tạo đến quy trình phân phối đến người tiêu dùng thông qua các cửa hàng trực tiếp điều hành
27. Nhân bản
Brunello Cucinelli là người đi đầu trong việc thử nghiệm mô hình kinh doanh nhân bản. Loại hình này dựa trên ba trụ cột chính: nghề thủ công Ý, tăng trưởng bền vững, và định vị và phân phối độc quyền.
Công ty đã tạo ra hơn 503 triệu euro trong năm 2017. Mô hình nhân bản tập trung vào lợi nhuận và cải thiện điều kiện sống con người mà không gây tổn hại đến bất kỳ ai.
28. Kinh doanh trực tiếp đến người tiêu dùng – Direct-to-consumers business model
Mô hình kinh doanh trực tiếp đến người tiêu dùng dựa trên sự tương tác trực tiếp từ thương hiệu hoặc công ty đến khách hàng.
Khi công ty có khả năng tiếp cận khách hàng mà không qua trung gian, mô hình này giúp thương hiệu dễ dàng quản lý và kiểm soát nhận thức của khách hàng thông qua các chiến dịch marketing. Unilever là một ví dụ thành công về mô hình kinh doanh trực tiếp cho người tiêu dùng.
29. Xây dựng trên doanh thu tổng hợp nhiều nguồn
Trong mô hình kinh doanh doanh nghiệp, công ty tập trung vào các khách hàng lớn thường có ngân sách khổng lồ hàng triệu hoặc hàng tỷ đô la. Loại hình kinh doanh này chủ yếu dựa trên nguồn doanh thu đến từ nhiều nguồn khác nhau.
- Quan trọng của nhân viên bán hàng cao cấp trong mô hình kinh doanh doanh nghiệp
Để thành công, việc có nhân viên bán hàng cao cấp có khả năng quản lý các giao dịch lớn là rất quan trọng. Peter Thiel, tác giả cuốn sách “Zero to One,” đã giải thích vấn đề này.
Trong việc xây dựng một mô hình doanh nghiệp, việc hiểu rõ vị trí và hệ thống phân phối của bạn là điểm mấu chốt.
- Định hình ranh giới giữa Tiếp thị và Bán hàng
Trong mô hình kinh doanh doanh nghiệp, định hình một ranh giới rõ ràng giữa tiếp thị và bán hàng là một yếu tố quan trọng. Việc xác định mục tiêu đúng là một bước quan trọng.
Hầu hết các doanh nghiệp lớn có thể có hàng chục khách hàng tiềm năng, và sau khi xác định được khách hàng tiềm năng đó, việc đặt nguồn lực thích hợp để chốt các giao dịch nhanh chóng là cần thiết.
30. Dựa trên hệ thống phân phối
Mô hình kinh doanh dựa trên hệ thống phân phối là một mô hình trong đó sự tồn tại của công ty phụ thuộc vào khả năng có một hoặc một vài kênh phân phối chính để kết nối với người dùng hoặc khách hàng trung thành.
- Quan trọng của chiến lược phân phối
Các công ty thâm nhập vào thị trường tiêu dùng cần phải giỏi trong việc tạo ra và quản lý các kênh phân phối, đồng thời xây dựng giá trị lâu dài. Khi áp dụng, có một số yếu tố quan trọng cần xem xét
Các yếu tố quyết định lựa chọn kênh phân phối
- Bền vững: Kênh phân phối cần được duy trì một cách hiệu quả và không tốn quá nhiều nguồn lực.
- Đa dạng hóa: Dựa vào một kênh phân phối duy nhất có thể gây rủi ro. Việc mở rộng và khai thác các kênh khác cũng là một yếu tố quan trọng.
- Mở rộng quy mô: Chiến lược phân phối cần điều chỉnh và nâng cấp khi doanh nghiệp mở rộng quy mô.
Các công ty công nghệ hàng đầu như Google đã đầu tư hàng tỷ đô la để đảm bảo chất lượng kênh phân phối hợp lý. Họ đã tận dụng các nguồn lưu lượng truy cập từ nhiều nguồn khác nhau để đạt được doanh thu cao.
Mô hình kinh doanh và mô hình doanh thu
Mô hình kinh doanh
Mô hình kinh doanh là cách mà một công ty kiếm tiền, nhưng cách kiếm tiền không đồng nghĩa với mô hình kinh doanh. Một mô hình doanh thu chỉ là một thành phần của một mô hình kinh doanh thành công.
- Yếu tố quyết định
Trong mô hình kinh doanh, có một số yếu tố quan trọng phụ thuộc vào ngành nghề và định hướng của doanh nghiệp. Các yếu tố này có thể khác nhau và có sự ưu tiên cao hơn so với những yếu tố khác.
- Lựa chọn mô hình độc quyền
Mỗi công ty thường chọn phát triển một mô hình độc quyền trong một loạt các mô hình nhằm nâng cao giá trị tổ chức lâu dài. Sau khi xác định mô hình phù hợp, bạn có thể thiết kế một mô hình cơ bản cho doanh nghiệp của bạn.
- Mục đích
Mục đích chính của mô hình là tạo ra một chuỗi liên kết bền vững và khám phá giá trị dài hạn cho doanh nghiệp trong cùng thị trường, ngành hoặc ngách.
Chuỗi giá trị này bắt đầu từ bước đề xuất giá trị, là cam kết mà bạn đưa ra cho các đối tác quan trọng trong thị trường, ngành hoặc ngách tương ứng.
Theo cựu CEO Paypal, Peter Thiel, các công ty thành công tập trung vào việc thực hiện tiến trình cốt lõi. Họ bắt đầu bằng việc thống trị một ngách nhỏ, sau đó mở rộng sang các thị trường lân cận.
Ví dụ: PayPal đã tập trung vào việc thu hút “người dùng quyền lực” từ nền tảng eBay thay vì cung cấp dịch vụ chung cho mọi người. Chỉ sau khi xác định được đề xuất giá trị cho nhóm người dùng quyền lực nhỏ nhưng quan trọng, PayPal mới chuyển sang chiếm các phân khúc lớn hơn của thị trường.
- Thiết kế mô hình hoàn chỉnh
Để mang lại nguồn thu cho công ty, cần có những yếu tố quan trọng để thiết kế một mô hình hoàn chỉnh.
Kế hoạch kinh doanh
Kế hoạch kinh doanh là bản mô tả quá trình kinh doanh của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định.
Kế hoạch kinh doanh giúp đánh giá hoạt động kinh doanh hiện tại và tạo định hướng phát triển trong tương lai.
Ma trận thị phần tăng trưởng
Ma trận thị phần tăng trưởng giúp định hướng chiến lược tăng trưởng thị phần cho doanh nghiệp. Bằng cách phân tích tăng trưởng và thị phần sản phẩm, ta có thể sắp xếp sản phẩm thành 4 nhóm: Ngôi sao, Dấu hỏi, Bò sữa và Con chó.
Điều này giúp doanh nghiệp tập trung vào sản phẩm mang lại hiệu quả tốt nhất để tăng trưởng thị phần.
Đường tăng trưởng
Đường tăng trưởng biểu diễn đồ họa quá trình tăng doanh số theo thời gian. Bằng việc xác định loại tăng trưởng, doanh nghiệp có thể dự đoán doanh số trong tương lai và quyết định về việc tung ra sản phẩm mới hoặc mở rộng vào thị trường mới.
Mô hình 3 đường tăng trưởng bao gồm:
- Đường thứ 1: Biểu thị cho sự và bảo vệ phần cốt lõi của doanh nghiệp với lợi nhuận cao nhất.
- Đường thứ 2: Biểu thị cho cơ hội tăng trưởng mới, có tiềm năng mang lại lợi nhuận cao nhưng đòi hỏi đầu tư đáng kể.
- Đường thứ 3: Biểu thị cho ý tưởng và sự phát triển trong tương lai, có thể là các dự án nghiên cứu.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh giúp phân tích mức độ cạnh tranh trong một ngành. Điều này giúp doanh nghiệp xác định vị trí của mình và định hướng chiến lược để đạt được mục tiêu trong tương lai.
Các yếu tố cạnh tranh bao gồm:
- Đối thủ cạnh tranh hiện tại: Các công ty cung cấp sản phẩm tương tự và hướng đến cùng phân khúc khách hàng.
- Đối thủ cạnh tranh tiềm ẩn: Các công ty chưa cạnh tranh trong ngành nhưng có khả năng gia nhập trong tương lai.
- Nhà cung ứng: Các nhà cung ứng sản phẩm có ảnh hưởng đến giá cả và chất lượng, ảnh hưởng trực tiếp đến công ty.
- Khách hàng: Người tiêu dùng và nhà phân phối có tác động trực tiếp đến sự phát triển của doanh nghiệp.
- Sản phẩm thay thế: Các sản phẩm có thể thay thế về giá trị và công dụng, đe dọa sự tăng trưởng và lợi nhuận của công ty.
Bằng cách áp dụng, doanh nghiệp có thể định hình chiến lược để đạt được vị trí cạnh tranh trong ngành.
Mô hình doanh thu
Đây là chiến lược quản lý các luồng doanh thu của doanh nghiệp, nhằm tạo ra doanh thu, lợi nhuận và đạt mức lợi nhuận vượt qua vốn đầu tư ban đầu.
Các mô hình doanh thu cơ bản
- Quảng cáo (Advertising-supported revenue model)
- Đăng ký (Subscription Revenue Model)
- Phí giao dịch (Fees Revenue Model)
- Bán hàng (Sales Revenue Model)
- Liên kết (Affiliate Revenue Model)
Mô hình SWOT
SWOT là công cụ hỗ trợ các nhà quản trị phân tích chiến lược và dự đoán rủi ro có thể xảy ra. Nó đã được rất nhiều công ty và doanh nghiệp sử dụng trong xây dựng chiến lược, đánh giá đối thủ, kế hoạch kinh doanh, tiếp thị và phát triển sản phẩm và dịch vụ.
Các thành phần của SWOT
- Điểm mạnh (Strengths)
- Điểm yếu (Weaknesses)
- Cơ hội (Opportunities)
- Nguy cơ (Threats)
9 yếu tố chính trong mô hình kinh doanh
Canvas là một tiêu chuẩn nhận biết các thành phần chính của chuỗi tạo giá trị công ty. Có 9 yếu tố chính đó là:
- Đối tác chính
- Các hoạt động chính
- Đề xuất giá trị
- Quan hệ khách hàng
- Phân khúc khách hàng
- Tài nguyên cốt lõi
- Kênh phân phối
- Cơ cấu chi phí
- Nguồn thu nhập
Trong lĩnh vực công nghệ thông tin, Lean startup Canvas được phát triển dựa trên mô hình gốc và nhằm tối ưu hóa mô hình kinh doanh cho các công ty startup.
Mô hình Lean startup Canvas
Loại này khác biệt so với các tổ chức tập đoàn bằng cách tập trung vào việc thử nghiệm và sử dụng quy trình thiết kế lặp và phát thảo nhanh gọn từ MVP (Minimum Viable Product) để phù hợp với sản phẩm và thị trường.
Bạn có thể áp dụng mô hình kinh doanh Canvas (nguyên thủy), Lean startup Canvas hoặc tự phát triển một loại của riêng bạn, hoặc cùng đối tác. Tuy nhiên, quan trọng nhất là trước khi tiếp cận, bạn cần có cái nhìn toàn diện về doanh nghiệp của mình.
Mô hình Blitzscaling business model innovation Canvas
Blitzscaling business model innovation Canvas là một công cụ đánh giá sự đủ điều kiện của công ty hoặc mô hình kinh doanh để phát triển quy mô.
Trong này, bạn cần kiểm tra xem mô hình của mình có đủ 4 yếu tố tăng trưởng chính:
- Quy mô thị trường
- Mạng lưới phân phối
- Tổng tỷ suất lợi nhuận
- Hiệu ứng mạng lưới
Đồng thời, tránh các yếu tố hạn chế ảnh hưởng đến sự tăng trưởng, ví dụ như thiếu sản phẩm/dịch vụ phù hợp và khả năng nâng cấp hoạt động kinh doanh.
Các loại mô hình kinh doanh tồn tại
Phân loại dựa trên xu hướng
Có nhiều cách để phân loại, một trong số đó là dựa trên xu hướng mà các công ty lớn và các công ty startup sử dụng để kiếm tiền từ hoạt động kinh doanh của họ.
Các công ty này có cách giao dịch với nhà cung cấp, tiếp cận khách hàng và đề xuất giá trị mà họ mang lại cho các bên liên quan.
Phân loại dựa trên các yếu tố phân loại mô hình kinh doanh
Cách phân loại khác dựa trên các yếu tố phân loại mô hình kinh doanh. Đây là một cách tiếp cận tổng quát hơn và bao gồm nhiều khía cạnh khác nhau.
- Mô hình kinh doanh truyền thống
Một số mô hình đã tồn tại từ lâu đời và vẫn phát triển trong thời gian. Những loại này có thể là những loại phổ biến trong nhiều ngành công nghiệp và đã được kiểm chứng qua thời gian.
- Mô hình kinh doanh mới
Có những mô hình mới mà các công ty startup và các doanh nghiệp sáng tạo đã áp dụng. Những loại này thường xuất hiện trong các lĩnh vực công nghệ và được tạo ra để khai thác các cơ hội mới.
- Mô hình kinh doanh đổi mới
Một số công ty áp dụng mô hình cũ vào các ngành công nghiệp mới, tạo ra sự đổi mới. Các công ty này tận dụng những kiến thức và kinh nghiệm đã có để phát triển một mô hình kinh doanh mới trong ngành công nghiệp khác.
Một số mô hình kinh doanh của các công ty thành công
Trong phần này, tôi sẽ liệt kê một số mô hình kinh doanh của các công ty thành công, bao gồm cả các công ty startup công nghệ và các tổ chức kinh doanh truyền thống.
Mục đích là cung cấp cho bạn một cái nhìn tổng quan về các thành phần khác nhau trong một mô hình kinh doanh.
- Mô hình kinh doanh dựa trên dịch vụ (Service-based business model): Các công ty như Accenture và Deloitte tạo ra giá trị cho khách hàng thông qua việc cung cấp dịch vụ tư vấn và giải pháp kinh doanh chuyên nghiệp.
- Mô hình kinh doanh bán hàng trực tuyến (E-commerce business model): Các công ty như Amazon và Alibaba tạo ra nền tảng trực tuyến để bán hàng và tạo cầu nối giữa người bán và người mua.
- Mô hình kinh doanh dựa trên quảng cáo (Advertising-based business model): Google và Facebook kiếm tiền chủ yếu từ việc hiển thị quảng cáo cho người dùng trên các nền tảng của họ.
- Mô hình kinh doanh theo mạng xã hội (Social media business model): Các công ty như Facebook, Instagram và Twitter xây dựng cộng đồng trực tuyến và tạo ra giá trị thông qua quảng cáo, đối tác hợp tác và dịch vụ liên quan đến mạng xã hội.
- Mô hình kinh doanh theo nền tảng (Platform-based business model): Uber và Airbnb tạo ra nền tảng kết nối người sử dụng với những người cung cấp dịch vụ thông qua ứng dụng di động của họ.
- Mô hình kinh doanh dựa trên dữ liệu (Data-driven business model): Các công ty như Google và Netflix sử dụng dữ liệu người dùng để cung cấp các sản phẩm và dịch vụ cá nhân hóa.
- Mô hình kinh doanh dựa trên đăng ký (Subscription-based business model): Netflix và Spotify thu hút khách hàng bằng cách cung cấp nội dung và dịch vụ theo mô hình đăng ký hàng tháng hoặc hàng năm.
- Mô hình kinh doanh dựa trên sản phẩm (Product-based business model): Apple và Samsung tạo ra giá trị qua việc phát triển và bán các sản phẩm công nghệ như điện thoại di động và máy tính.
Đây chỉ là một số ví dụ và không bao hàm tất cả các mô hình tồn tại. Mỗi công ty có thể sử dụng một hoặc nhiều loại phù hợp với ngành công nghiệp và mục tiêu của họ.
Khác biệt giữa Tầm nhìn và Sứ mệnh
Tầm nhìn của công ty
Định hướng tương lai và quyết định của công ty
Tầm nhìn của một công ty được coi như một tấm bản đồ, ảnh hưởng đến hướng đi và quyết định của công ty trong tương lai. Đây là yếu tố cố định và không thay đổi ít khi thay đổi.
Tầm nhìn là yếu tố quan trọng để:
- Xác định hướng phát triển trong tương lai.
- Phân định thành viên chủ chốt trong tổ chức.
- Xây dựng nền văn hóa riêng.
Sứ mệnh của công ty
Mục tiêu và mục đích trong hiện tại
Sứ mệnh của một công ty có thể thay đổi theo thời gian, nhưng tầm nhìn vẫn luôn là yếu tố cố định. Sự khác biệt chính giữa sứ mệnh và tầm nhìn nằm ở thời điểm thực hiện.
Sứ mệnh là yếu tố quan trọng để:
- Đạt được mục tiêu và mục đích trong hiện tại.
- Tạo cách thức thực hiện từng bước tiến gần tới tầm nhìn và mục tiêu cho sự phát triển tương lai.
Một công ty có thể thành công mà không cần sứ mệnh, nhưng sứ mệnh vẫn đóng một vai trò quan trọng trong việc tập trung vào thành công ngắn hạn.
Sứ mệnh có hai chức năng chính
- Chức năng nội bộ
Sứ mệnh của công ty giúp tổ chức sắp xếp vị trí của các thành viên trong cùng một tổ chức, đồng thời định hình nền tảng văn hóa riêng của công ty.
- Chức năng ngoại giao
Sứ mệnh của công ty mong muốn thể hiện lý do tại sao một tổ chức phải nhìn về một hướng nhất định. Nó giúp mọi người hiểu và chấp nhận hướng đi của tổ chức.
Tầm nhìn là như DNA của doanh nghiệp, và khi tầm nhìn rõ ràng, công ty có thể thành công mà không cần sứ mệnh. Một ví dụ là Google, khi tuyên bố chuyển đổi từ nền tảng điện thoại di động sang trí tuệ nhân tạo (AI), sứ mệnh của họ vẫn không thay đổi.
Mô hình kinh doanh tiềm năng chưa được phổ biến tại Việt Nam
- Mô hình kinh doanh lưu động
Đây là một khái niệm mới và chưa thấy nhiều tại Việt Nam. Tuy nhiên, ở các quốc gia khác, bạn có thể thấy mô hình này qua các loại xe bán tải, xe buýt di động bán đồ ăn, hoa, trái cây, v.v.
- Dịch vụ khách sạn chăm sóc cho thú cưng
Với sự gia tăng số người nuôi thú cưng, dịch vụ chăm sóc thú cưng đã ra đời và phát triển. Mô hình này chủ yếu xuất hiện ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.
- Mô hình đấu giá cao nhất
Mô hình này cho phép khách hàng tiếp cận với những sản phẩm tốt nhất thông qua hình thức đấu giá, với người đưa ra giá cao nhất sẽ trở thành chủ sở hữu sản phẩm.
Những mô hình kinh doanh này có tiềm năng phát triển trong tương lai và chưa được phổ biến rộng rãi tại Việt Nam.
Kết luận
Trong bài viết, chúng tôi đã trình bày một tập hợp đa dạng các mô hình kinh doanh trong thời đại mới. Các loại này đều mang tính sáng tạo và tiềm năng phát triển trong tương lai.
Từ mô hình trực tuyến, dịch vụ chăm sóc sức khỏe, cho đến mô hình chia sẻ kinh tế và nền tảng công nghệ, chúng tôi đã cung cấp một cái nhìn tổng quan về các xu hướng mới trong lĩnh vực kinh doanh.
Sự đa dạng này cho phép doanh nhân và người sáng tạo tìm kiếm cơ hội và xây dựng mô hình kinh doanh phù hợp với ý tưởng của mình. Với sự phát triển không ngừng, các mô hình kinh doanh tiên phong này sẽ tiếp tục tạo ra sự thay đổi và tạo ra giá trị trong thị trường kinh doanh.
